De marechaussee gaat een jaar na een rechterlijke uitspraak werknemers toch expliciet verbieden burgers zonder directe aanleiding te controleren op basis van uiterlijk en afkomst, zegt de grensbewakingsdienst tegen NU.nl. De stap volgt op een soortgelijk besluit van de politie.
Het gerechtshof Den Haag oordeelde in februari 2023 dat de marechaussee discrimineerde door personen op basis van huidskleur, afkomst of etniciteit te selecteren voor controles zonder dat ze verdacht waren.
Marechausseemedewerkers die burgers zonder directe aanleiding selecteren voor controles, moeten zich houden aan een zogenoemd Handelingskader Professioneel Controleren. Dat document uit 2021 is ingezien door NU.nl. De grensbewakingsdienst paste de instructie voor medewerkers niet aan na de gerechtelijke uitspraak en het verbod vanuit het kabinet op etnisch profileren door de marechaussee. Medewerkers kregen nog steeds de ruimte om te selecteren op afkomst, etniciteit of uiterlijk.
De politie besloot juist om hun bijna identieke instructie voor werknemers wél aan te passen in reactie op de uitspraak van het hof. Ook al was die niet tegen hen gericht.
Uiteindelijk heeft dus ook de marechaussee binnen een dag na onze berichtgeving over de stap van de politie besloten om toch het roer om te gooien. “De uitspraak van het hof speelt hierin een rol”, licht een woordvoerder toe. Onbekend is wanneer de vernieuwde werkinstructie klaar is en in werking treedt.
Tweede Kamerlid Mpanzu Bamenga (D66) bracht in 2018 – toen nog als benadeelde burger – de rechtszaak tegen de marechaussee aan het rollen. “Dit is gerechtigheid”, reageert de mensenrechtenjurist tegen NU.nl. “Na jarenlange strijd is het eindelijk zo ver dat de marechaussee en de politie de juiste stap zetten om discriminatie vanwege afkomst of etniciteit uit te bannen.”
Controle Alt Delete was een van de organisaties die samen met Bamenga procedeerden tegen de Staat – en de zaak wonnen – om etnisch profileren door de marechaussee van tafel te krijgen. Een woordvoerder noemt het tegen NU.nl “wrang” dat de marechaussee na de verloren rechtszaak ruim een jaar nodig had voor het besluit om de werkinstructie voor medewerkers onder de loep te nemen. “Maar beter laat dan nooit. Wij denken graag mee over de inhoud van het nieuwe beleid.”
De stap van de marechaussee wordt “lovenswaardig” genoemd door Rabin Baldewsingh, de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme. Ook de politie krijgt van de regeringscommissaris een pluim. Wat Baldewsingh betreft volgen alle aan de overheid verbonden organisaties.
Imaan Booster 